Вкупно 23 барања за остварување на правото на надоместок за попреченост биле одбиени во 10 центри за социјална работа во државава поради условот навршени 65 години.
Според Законот за социјална заштита, надоместок заради попреченост се обезбедува за поттикнување социјално вклучување и еднакви можности на лице кое е со тешка или длабока интелектуална попреченост, со најтешка телесна попреченост, потполно слепо лице и потполно глуво лице.
Надоместок заради попреченост, според член 44 став 2 од овој закон, може да оствари лице со навршени 26 години возраст, најдоцна до 65 годишна возраст, а се користи без оглед на старосната возраст на корисникот.
Нееднаквиот третман при користење на надоместокот поради попреченост, Народниот правобранител го нотира и во Годишниот извештај за степенот на обезбедувањето, почитувањето, унапредувањето и заштита на човековите слободи и права во Репбулика Северна Македонија за 2020 година.
Нивното истражување за согледување на состојбата со остварување на правото на надоместок заради попреченост, открива дека во 10 од 30 центри за социјална работа во земјава во 2020 и 2021 година се одбиени вкупно 23 барања за надоместок поради попреченост токму поради условот навршени 65 години.
Најмногу одбиени барања има во Центарот за социјална работа во Струмица, вкупно шест, Кичево – 5, Тетово – 3, Кавадарци и Свети Николе по две и Крива Паланка, Штип, Неготино, Делчево и Велес по едно одбиено барање.
Поголемата информираност на граѓаните, клучна за остварување на правото
Народниот правобранител укажува на потребата од поголемо информирање на лицата со попреченост за начинот на остварување на правото на надоместок заради попреченост и олеснување на пристапот и остварување на правото на паричен надоместок, со цел социјално вклучување и еднакви можности на лицата со попреченост.
– Нашето истражување укажува на потреба од поголема информираност на граѓаните, особено лицата за попреченост, во поглед на тоа кaко се остварува одредено право, да им се излезе во пресрет. Mеѓу другото, тука зборуваме и за малку чувствителна категoрија, имајќи предвид дека се работи за лица со најтешка телесна попреченост, длабока или тешка интелектуална попреченост, потополнo слепи и потполно глуви лица, што значи дека дури и барањата во центрите за социјална работа, според нас, за остварување на ова право треба да бидат прилагодени на јазикот и писмото што овие лица го користат, а не да бидат задолжени секогаш до себе да имаат личен асистент за да можат да поднесат барање, велат оттаму.
Системот што го обезбедува државата, според нив, не само што е ограничувачки по возраст, туку истиот е заснован на медицинскиот пристап, и е ограничувачки во поглед на персоналниот опфат, при што не се опфатени сите лица со хендикеп, што, како што велат, е спротивно на обврските што државата ги има со Конвенцијата за правата на лицата со хендикеп.
Извештајот на Народниот правобранител покажува дека во периодот 2020/21 година, за остварување на правото на надоместок за попреченост по основ на тешка или длабока интелектуална попреченост, најтешка телесна попреченост, потполно слепо и потполно глуво лице, од лица на возраст од 26-65 години се поднесени вкупно 7 293 барања. Притоа од страна на надлежните центри за социјална работа, позитивно е одлучено за 7 142 барања, односно 97, 92 отсто.