Загадувањето на воздухот е смртоносна закана за јавното здравје, но некои места во Европа се изложени на многу поголем ризик од другите.
Здравствени проблеми
Според Euronews, загадувањето на воздухот е поврзано со рак на белите дробови, срцеви и респираторни заболувања, мозочни удари, вродени дефекти и повеќе.
Тоа е особено опасно за постарите лица, предизвикувајќи околу 4% од сите смртни случаи кај возрасните на возраст од 65 и повеќе години.
Во 2021 година, Светската здравствена организација (СЗО) ги ажурираше своите упатства за квалитетот на воздухот, намалувајќи ја препорачаната граница за годишни концентрации на азот диоксид и ситни честички (PM2,5), како што се прашина, чад и саѓи од издувните гасови.
Овој месец стапија на сила построги правила за квалитет на воздухот, кои имаат за цел да ја доближат Европската унија до стандардите на СЗО до 2030 година и да ги обврзат земјите-членки да ги следат загадувачите како што се ситните честички, црниот јаглерод и амонијак.
Севкупно, изложеноста на PM2,5 предизвикала околу 239.000 предвремени смртни случаи во Европа во 2021 година, додека други 48.000 луѓе починале како резултат на изложеност на азот диоксид, според Европската агенција за животна средина.
Стапки на смртност во Европа
Сите земји на ЕУ моментално известуваат за нивоа на азот диоксид над препорачаните нивоа, но некои се повеќе погодени од загадениот воздух од другите.
Според неодамнешниот извештај на Европската комисија и Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД), Централна и Источна Европа имаат највисоки стапки на смртност поврзани со ПМ2.5.
Земјата на врвот на листата е Македонија со Србија веднаш зад, а веднаш зад неа следат Црна Гора, Албанија и Бугарија.
„Најголемиот јаз во Европа што го гледаме е истокот и западот и тоа во голема мера е усогласено со БДП и социоекономското потекло на регионите“, рече Зорана Јовановиќ Андерсен, професор по епидемиологија на животната средина на Универзитетот во Копенхаген, за Euronews Health.
Во северна Италија, Полска и Чешка, забележани се зголемени стапки на смртност од PM2,5, кои главно се должат на домашните извори како што се согорувањето на јаглен за греење на домовите и земјоделскиот сектор.
Во меѓувреме, смртноста од NO2 – што главно се должи на автомобилскиот сообраќај и индустрискиот сектор – беше највисока во големите и главните градови во западна и јужна Европа.
Контрамерки
Некои земји преземаат чекори за намалување на нивото на загадување, вклучително и Данска, која би можела да стане првата земја во светот што ќе воведе данок на јаглерод за сточарството во 2030 година.
Во меѓувреме, ажурираната директива на ЕУ им дава право на граѓаните со здравствени проблеми поврзани со загадувањето да преземат правна постапка против нивната влада доколку таа не ги почитува правилата на ЕУ за квалитетот на воздухот.
Нови предизвици
Загадувањето на воздухот можеби е главната закана за здравјето на животната средина со која се соочува Европа, но има тенденција да се преклопува со други фактори, како што се недостатокот на зелени површини, загадувањето со бучава и екстремната топлина, кои имаат влијание врз здравјето на луѓето.
Бидејќи некои од овие предизвици – како што се климатските промени – се потешко да се решат, научниците тврдат дека постои посилен случај за ограничување на загадувањето на воздухот во име на здравјето.
„Го намаливме загадувањето на воздухот и знаеме како да го направиме тоа, а многу земји предничат“, рече Андерсен.
„Доаѓаат нови предизвици, затоа мораме прво да го решиме стариот проблем: аерозагадувањето.
