Домаќинствата во Македонија наскоро ќе се соочат со нов ценовен шок, бидејќи се очекува значително поскапување на електричната енергија за време на зимските месеци.
Според проценките на експертите, комбинацијата од слабостите во домашното производство на струја и високите цени на регионалните берзи ќе резултира со зголемување на сметките за струја.
Веќе се чувствува тензија во јавноста, бидејќи за многумина ова би значело дополнително финансиско оптоварување во зимскиот период.
Слабости во домашното производство
Една од клучните причини за ова очекувано поскапување е состојбата во РЕК Битола – главниот столб на домашното производство на електрична енергија.
Меѓутоа, како што укажуваат експертите, производството во РЕК Битола е далеку од оптимално.
„Произведената струја во РЕК Битола е многу скапа поради големите трошоци за одржување и застарените технологии“, вели Бобан Филипов, енергетски консултант.
Тој додава дека во комбинација со недостатокот на квалитетен јаглен, цената на произведената струја во Македонија е значително повисока отколку што би можела да биде со подобри инвестиции и управување.
Регионалните берзи и цената на увезената струја
Филипов исто така нагласува дека Македонија е зависна од увоз на електрична енергија, особено во зимските месеци кога домашното производство не може да ги задоволи потребите.
„Цените на берзите во регионот веќе бележат значителни пораст, а тоа директно ќе се одрази и на сметките што домаќинствата ќе ги плаќаат“, објаснува Филипов.
Во последните месеци, објаснува тој, електричната енергија на регионалните берзи поскапува поради глобалните економски фактори и зголемената побарувачка, што значи дека Македонија ќе мора да плаќа многу повеќе за увезената струја.
Според него, ова е ситуација која е тешко да се контролира од страна на властите, бидејќи увозот е неопходен за да се избегне енергетска криза во земјата.
„Без доволно домашно производство, Македонија е принудена да купува струја по многу повисоки цени, а тоа не може да остане незабележано на сметките на потрошувачите“, додава Филипов.
Дефицит на јаглен
Една од најголемите слабости во домашното производство е дефицитот на јаглен, кој е неопходен за работа на термоцентралите.
„Недостигот на квалитетен јаглен ја ограничува можноста за континуирано производство на електрична енергија, а со тоа и влијае на поскапувањето на струјата“, вели Филипов.
Тој смета дека додека не се решат основните проблеми во РЕК Битола, како модернизација на капацитетите и обезбедување на континуирани залихи на јаглен, Македонија ќе остане во енергетска несигурност.
Филипов дополнува дека РЕК Битола долго време се соочува со хронични проблеми во управувањето, што резултира со значителни трошоци за одржување и намалена ефикасност.
„Тоа што овој капацитет е главниот извор на струја за земјата, а не е во добра кондиција, е главен фактор за високите трошоци на производството на електрична енергија“, нагласува тој.
Влијанието врз домаќинствата
Домаќинствата ќе бидат првите кои ќе ги почувствуваат ефектите на овој енергетски ценовен шок.
Во услови на економска криза и постојано растечки трошоци за живот, зголемувањето на сметките за електрична енергија ќе биде тежок удар за многумина.
Многу семејства веќе се жалат на високите цени на струјата, и секое ново поскапување може да доведе до зголемена социјална и економска нестабилност.
Според Филипов, единствено решение е да се направат долгорочни планови за подобрување на енергетскиот систем во земјата, со акцент на зголемување на капацитетите за производство и инвестиции во обновливи извори на енергија.
„Македонија мора да се фокусира на инвестирање во обновливи извори и модернизација на своите капацитети, бидејќи оваа ситуација може да се повторува секоја година доколку не се преземат соодветни мерки“, заклучува тој.
