Во една тивка работилница во Велес, звукот на чеканот кој удира врз жешкото железо одекнува како мелодија од минатото.
Ковачот Томислав, 62-годишен мајстор на овој древен занает, раскажува како ја одржува традицијата што неговото семејство ја негува со векови.
„Железото е живо кога го загреваш и кога го оформуваш. Ова не е само работа, ова е уметност која бара трпение и љубов“, вели Томислав додека умешно го обликува сечилото на нов нож, еден од многуте што ќе завршат во домаќинства низ земјата.
Ковачкиот занает во Македонија датира уште од времето на античка Пелагонија и се пренесувал од генерација на генерација.
Во минатото, ковачите биле едни од најпочитуваните мајстори во секое село.
Од потковување коњи до изработка на алати и оружја, тие биле неопходен дел од секојдневниот живот. Но денес, предизвиците се поголеми.
„Најтешко е да го заинтересираш млад човек за ваков занает. Сите гледаат во компјутери и нови технологии“, додава Томислав со доза на жалење.
Слична приказна раскажува и 35-годишниот Иван од Битола, еден од ретките млади ковачи во овој дел на земјата. Иван својата работилница ја претворил во вистинско ателје каде традицијата и современите техники се испреплетуваат.
„Ги чувам старите техники на работа, но воведувам и нешто ново. Секачите и украсните ножеви што ги правам одат и во странство. Секој предмет е рачно изработен и носи дел од нашиот дух“, вели Иван додека покажува на уникатните ножеви украсени со македонски традиционални мотиви.
Ковачите денес се соочуваат со модерни предизвици – конкуренција од индустриски алати и недостаток на интерес кај младите.
Но, нивната страст кон овој занает не згаснува. Организации и локални заедници сѐ почесто организираат саеми и изложби на занаетчии, со цел да се врати вниманието кон овие мајстори.
Културолозите сметаат дека ковачкиот занает треба да добие посебен статус како културно наследство.
„Ова не е само изработка на алатки. Ова е приказна за историјата и опстанокот на нашите луѓе. Секој чекан, секоја искра во работилницата носи дел од нашата традиција“, нагласуваат познавачите.
Занаетчиството како што е ковачкиот занает има своја суштина – тоа не е само физички труд, туку и пренесување на културен код. Од старите потковици за коњи до модерните, украсни ножеви, македонските ковачи се чувари на минатото кои со своите вредни раце градат мост кон иднината.
„Додека постои некој што ќе фати чекан и ќе удри по железото, традицијата нема да згасне“, завршува Томислав со искрен сјај во очите, уверувајќи дека неговата работилница ќе остане отворена сè додека има нешто за ковање и за раскажување.
