Секоја млада личност треба да се чувствува и да биде реално слободна да ја избере својата професија што ќе и овозможи целосно да се реализира, да се надоградува, да ужива во тоа што го работи, па макар тоа било и спој од повеќе професии или сосема некоја нова, досега нестандардна професија
„Ако јас се прашувам, целосно ги разбирам и сметам дека се во право младите. Ги охрабрувам да бидат постојано гласни и да се изборат за ова што го бараат. Тоа се истите барања што ги имале претходните генерации но немало како да го остварат“ – вели во интервју за Иновативност комуникологот Бојан Кордалов. Во рамки на Институтот за добро управување и евроатлантски перспективи (ИДУЕП) во изминатата година се спроведе проектот „Што сакаат младите? Професиите на иднината бараат знаења и вештини денес“, кој е финансиран од страна на Европската Унија, а субгрантиран од страна на фондацијата „Ана и Владе Дивац“, Младинскиот сојуз Крушево и три партнерски организации од регионот.
Анализата која произлезе од овој Проект, а во која беа вклучени над 30 младински организации, стопанските комори, повеќе од 50 активни млади, како и дел општествените чинители, покажа 14 приоритетни активности кои тие сметаат дека е неопходно институциите да ги спроведат. Во текот на оваа недела, Анализата се најде на седница на собранискиот Национален совет за евроинтеграции (НСЕИ), каде едногласно беше усвоена со препорака овие заклучоци да бидат испратени во Владата со цел нивно разгледување и постапување.
Новинар – Верица Јорданова
Што всушност сакаат младите? Кои се нивните барања за да останат во својата држава и да го спречиме или забавиме деценискиот масовен процес на иселување?
Кордалов: Ако треба да ги сублимирам наодите од Анализата, би истакнал дека младите бараат добро платени работни места со флексибилно работно време и работа на далечина, развој на вештини, закон кој ќе им овозможи самовработување, финансиска помош за доквалификација и поддршка за фриленсерството. Истовремено, тие јасно кажуваат дека за да сликата биде комплетна бараат квалитет на живот како во западноевропските земји и САД, вклучувајќи тука квалитет на воздух, модерно образование, борба со корупцијата на сите нивоа како и нивно целосно вклучување во процесите на одлучување.
Со цел да ја дадеме нашата поддршка и конкретна акција, ја изработивме оваа Анализа на чие пишувањето директно работеше тим од 5 луѓе , меѓутоа претходеше годишен консултативен процес во кој беа вклучени над 30 младински организации, стопанските комори, над 50 активни млади луѓе, како и други општествени чинители во земјава. И би сакал да го повторам она што го истакнав за време на седницата на НСЕИ, а тоа е дека ние не сме најпаметните, напротив сметаме дека ова треба да биде основа за различни мислења и дополнувања, но првенствено за брза и конкретна акција за менување на општеството!
Она што е многу важно да се истакне е дека во голема мера барањата на младите се во согласност и со очекувањата на бизнис секторот, а заеднички се сложуваат дека токму државата или институциите се тие кои треба да овозможат современа правна рамка, но и да даваат директна финансиска поддршка која ќе ги стимулира младите да се надоградуваат постојано.
Кога зборувате за професиите на иднината, во Анализата се предлагаат и мерки кои се однесуваат на поддршка на ИТ кадарот преку 0 проценти данок, дигитализацијата итн. Ајде конкретно да се вратиме на препораките, што друго сметаат младите дека треба да се преземе?
Кордалов: Таканарешените дигитални професии или оние кои се базирани на ИТ се професии на иднината, но би рекол дека веќе одамна се и професии на сегашноста. Погледнете ги податоците од Државниот завод за статистика и таму јасно ќе видите дека на врвот на најдобро платените професии се оние од ИТ и сродните дигитални области. И тоа со просечна плата која денес веќе надминува 82 илјади денари!
Значи, само за пример. Ако само до пред некоја година на врвот на најплатени беа професиите поврзани со банкарството, осигурувањето итн, сега веќе приматот е преселен кај дигиталниот и ИТ сектор.
Дозволете ми да дадам само три конкретни примера. Првиот, хакерските напади со кои како земја секојдневно се соочуваме и кој јасно ни покажува какви кадри ни недостасуваат. Вториот пример, единствениот сектор каде се прават напори да се зголемат платите со цел да се предизвика интерес за вработување и останување на работа е токму ИТ секторот. И ова веќе директно се применува во дел од банкарскиот сектор, каде вработените во ИТ одделите земаат евидентно повисоки плати од нивните линиски колеги во другите оддели. И трето, до пред само 15 или 20 години на општествените факултети се запишуваа во просек по илјада студенти, а на техничките околу тристотини. Денес ситуацијата е целосно променета, а рекордните бројки на упис на бруцоши секоја година ги рушат факултетите за компјутерски науки и дигитални вештини.
Можам да редам уште многу примери, но сметам дека е доволно за да разбереме дека навистина треба да имаме применлива стратегија како општество и да ги насочуваме младите луѓе кон стекнување на вештини и знаења денес кои ќе ги насочат кон професиите на иднината.
Но, истовремено би сакал да потенцирам и дека не треба да забораваме дека има многу професии на иднината кои често ги забораваме или не ги ставаме на приоритетната листа каде што им е реално местото. На пример, занаетите и занаетчиските професии. Електричари, водоинсталатери, тапетари…
Ова се едни од најдефицитарните, но и едни од најбрзорастечките во плати професии. Дали знаете колку во западните земји чини една ваква услуга, но и колку време некогаш се чека за да може истата да се добие? Ако на ова ја додадеме културолошката дискриминација која сеуште владее кај дел од нашето општество во однос на професиите како што се уметноста, убавината и модата, инфлуенсерството, мислам дека има многу на што да се работи.
Потребно е сите овие професии јасно да ги ставиме во контекст на професии на иднината и конечно да ја тргнеме стигмата дека постојат повеќе важни и неважни професии.
Напротив, секоја млада личност треба да се чувствува и да биде реално слободна да ја избере својата професија што ќе и овозможи целосно да се реализира, да се надоградува, да ужива во тоа што го работи, па макар тоа било и спој од повеќе професии или сосема некоја нова, досега нестандардна професија. Светот се менува брзо, неопходно е да престанеме да се обидуваме да го застанеме тој процес, туку да работиме напорно со цел да извлечеме максимум за нашите млади, односно со тоа и за цело општество.
Целото интервју на inovativnost.mk
