Петок 13-ти е ден што повеќе генерации низ светот го доживуваат како еден од најнесреќните денови во годината. Во многу култури, овој ден носи со себе митови, стравови и предзнаци на несреќа, а верувањата за неговото мистично значење се протегаат со векови.
Сепак, дали петок 13-ти навистина има некаква посебна сила или е тоа само плод на културни и психолошки суеверија?
Една од главните теории за тоа зошто 13-тиот ден од месецот, кога паѓа во петок, се смета за несреќен е поврзан со самата симболика на бројот 13. Во многу култури, бројот 12 се смета за број на целосност, совршенство и ред. Имаме 12 месеци во годината, 12 знаци на зодијакот, 12 апостоли, а 13, пак, се смета за број што го нарушува тој ред. За разлика од 12, бројот 13 го поврзуваме со дисхармонија и нестабилност.
Во стариот Рим се верувало дека вештерките се собрале во групи од дванаесет, а тринаесеттото место било резервирано за ѓаволот.
Меѓутоа, многу истражувачи сметаат дека лошата репутација на петок 13-ти потекнува од апсењето на стотина витези темплари, што се случило токму на тој ден. Во 1307 година, францускиот крал Филип IV, во соработка со папата, ги обвинил темпларите за ерес. Тие биле уапсени и подложени на тортура, при што многумина признале вина.
Модерни верувања и популарна култура
Теориите за петок 13-ти не се ограничени само на историски и културни верувања. Во модерниот свет, овој ден стана дел од популарната култура. Голем број на холивудски филмови, како „Friday the 13th“, „The Number 23“ и други, го продлабочуваат стравот и мистиката што ја носи овој ден. Тие се едни од најпознатите филмови кои го истражуваат концептот на несреќниот петок 13-ти, што доведува до тоа многу луѓе да го доживуваат денот како повод за страв, а не како обичен петок.
Културолошки, во некои земји, како што е САД, многу згради и хотели немаат 13-ти кат, а понекогаш дури и некои авиокомпании го избегнуваат бројот 13 во бројот на летовите. Овој феномен се нарекува триадефобија – страв од бројот 13, и е докажано дека многу луѓе го доживуваат како знак на несреќа.
Психолозите објаснуваат дека стравот од петок 13-ти не е оправдан. Сепак, ефектот на самопотврдување игра голема улога во оваа верба. Кога луѓето ќе веруваат дека нешто лошо ќе се случи на овој ден, тие се повеќе внимателни и се фокусираат на малите неуспеси кои ќе се случат токму на петок 13-ти. Тоа создава впечаток дека денот е навистина несреќен, но всушност, се работи за тоа како нашите очекувања ги обликуваат нашите искуства.
Истражувањата покажуваат дека нема статистички податоци кои би ја поддржале идејата дека петок 13-ти е посебно несреќен ден. Според бројни студии, инцидентите и несреќите што се случуваат на овој ден не се повеќе од оние кои се случуваат на било кој друг ден.
Петок 13-ти останува ден обвиткан во мистерија, страв и суеверија. Додека некои го гледаат како ден полн со несреќа, други го доживуваат како обичен ден во годината.
