Остануваат уште 15 дена за јавноста да поднесе сугестии и коментари на нацрт-законот за изменување и дополнување на Законот за странци, поднесен од Министерството за внатрешни работи (МВР). Овие измени имаат за цел да ја поедностават процедурата за ангажирање на странски работници, особено за потребите на стратешките инфраструктурни проекти како изградбата на коридорите 8 и 10д.
Позадина на измените
Во јули 2021 година, македонското Собрание го усвои Законот за утврдување на јавен интерес и номинирање на стратешки партнер за изградба на коридорите. Сепак, сложената процедура за добивање на привремен престој на странските работници ги одложуваше работите на терен. Новите измени во Законот за странци се дизајнирани да ја поедностават оваа постапка и да обезбедат усогласување со специфичните барања на проектот и стратешките партнери, како што е американско-турскиот конзорциум „Бехтел и Енка“.
Клучни олеснувања во процедурите
Нацрт-законот предвидува:
- Намалени критериуми за престој: Странците ќе треба да покажат дека не се кривично гонети или осудувани само во последната година пред поднесување на барањето, наместо да ги приложуваат овие докази за целиот период на престој.
- Олеснети услови за продолжување на престој: Барањето за продолжување на привремениот престој може да се поднесе во период од 90 до 5 дена пред истекот, а секое продолжување ќе биде ограничено на една година.
- Укинување на мислењето од Агенцијата за вработување (АВРМ): МВР ќе има целосна надлежност за обработка на барањата за привремен престој, елиминирајќи ја потребата од дополнителна документација и мислења од АВРМ.
Придобивки и контроверзии
МВР смета дека измените ќе овозможат побрзо и поефикасно ангажирање на странска работна сила, што е од суштинско значење за стратешките проекти. Претходно, долгите административни процедури и строгите критериуми за документација го забавуваа процесот на вработување.
Сепак, измените не се без контроверзии. Критичарите укажуваат на можноста за намалување на безбедносните стандарди при проверката на странските работници, како и на потенцијалните правни и етички импликации. Дополнително, договорот со „Бехтел и Енка“ веќе беше критикуван од јавноста и институциите, вклучувајќи ја и Антикорупциската комисија, заради прекувремената работа и транспарентноста на процесот.
Следни чекори
Нацрт-законот беше објавен на платформата ЕНЕР на 8 јануари 2024 година и е отворен за јавни коментари до крајот на месецот. Властите повикуваат на активна дискусија и поднесување предлози за подобрување на текстот на законот.
Растечка потреба за странска работна сила
Македонскиот пазар на труд се соочува со недостиг од работници, што ја принуди Владата да ја зголеми квотата за странски вработувања од 5.000 на 7.000 годишно. Според податоците на МВР, најмногу странски работници доаѓаат од Турција, Непал и Бангладеш. Во 2023 година, регистрирани се 4.009 странски работници, додека за 2024 година, до септември, бројката изнесува 2.916.
Со усвојувањето на предложените измени, Владата очекува побрза реализација на инфраструктурните проекти и создавање на пофлексибилен правен систем за ангажирање странска работна сила во иднина.
