Енергетската криза е во полн ек, а цените на електричната енергија и гасот за домаќинствата значително се разликуваат низ европските престолнини. Приспособувањето кон стандардот на куповна моќ (PPS) носи значителни промени во рангирањето на земјите.
Цените на енергијата, кои пораснаа по почетокот на војната во Украина во 2022 година, се стабилизираа по една година. Во текот на 2024 година, годишната инфлација на цените на енергијата беше претежно благо негативна. Во 2023 година, трошоците за електрична енергија, гас и други горива изнесуваа 5,5% од вкупната потрошувачка на домаќинствата во ЕУ, што претставува значителен финансиски товар, особено за семејствата со пониски приходи.
Индексот на цени на енергијата за домаќинствата (HEPI), кој го следат Energie-Control Austria, MEKH и VaasaETT, нуди најнови податоци за цените на електричната енергија и гасот во 33 европски престолнини.
Цени на електричната енергија во 2025 година
На почетокот на 2025 година, цените на електричната енергија за домаќинствата варираа од 9,1 c€/kWh во Будимпешта до 40,4 c€/kWh во Берлин, додека просечната цена во ЕУ изнесуваше 25,5 c€/kWh. Покрај Берлин, најскапите градови за електрична енергија беа:
- Брисел (38,5 c€/kWh)
- Копенхаген (37,5 c€/kWh)
- Лондон (36,8 c€/kWh)
- Берн (36,4 c€/kWh)
Најевтината електрична енергија е забележана во:
- Будимпешта (9,1 c€/kWh)
- Киев (9,8 c€/kWh)
- Белград (10,5 c€/kWh)
- Подгорица (11,1 c€/kWh)
Во Централна и Источна Европа, цените генерално беа пониски од просекот на ЕУ, со исклучок на Прага, каде што достигнаа 35,3 c€/kWh, што е над просекот, пренесува Euronews.
Причини за разлики во цените
Според експертите, разликите во номиналните цени на електричната енергија се должат на повеќе фактори, како што се:
- Енергетскиот микс (ослонетост на природен гас, обновливи извори и сл.)
- Стратегии за набавка и формирање на цени
- Субвенции и тарифни модели
На пример, високите цени во Берлин најмногу се должат на високите мрежни такси и даноци. Доколку се земеше предвид само цената на енергијата, Германија би била на 10-то место од вкупно 33 анализирани пазари.
Со прилагодување на цените според PPS, рангирањето значително се менува, бидејќи оваа мерка елиминира разлики во општото ниво на цени. Промените вклучуваат:
- Берн - од 5-то на 23-то место
- Копенхаген - од 3-то на 15-то место
- Вилнус - од 16-то на 7-мо место
Овие промени покажуваат дека иако номиналните цени во Источна Европа се пониски, послабата куповна моќ ја прави електричната енергија поголем финансиски товар за домаќинствата.
Цени на гасот во 2025 година
И цените на гасот за домаќинствата значително се разликуваат:
- Будимпешта - 2,5 c€/kWh (најниска цена)
- Стокхолм - 33,3 c€/kWh (највисока цена, дури 13 пати повеќе од Будимпешта)
Високите цени во Стокхолм се објаснуваат со малиот пазарен обем и изолираната гасна мрежа.
При прилагодување на цените на гасот според PPS, значајни промени вклучуваат:
- Берн - од 3-то на 16-то место
- Софија - од 15-то на 3-то место
Овие податоци покажуваат дека иако номинално високите цени на гасот во Западна Европа се чинат скапи, тие се подостапни споредено со куповната моќ. Од друга страна, во Источна Европа иако цените се номинално пониски, тие претставуваат поголем товар за домаќинствата.
