Полупроводниците или чиповите ги напојуваат нашите компјутери, телефони, автомобили, интернет услуги и – сè повеќе – програмите за вештачка интелигенција (ВИ).
Подемот на чиповите во изминатите седум децении ги поттикна економиите, ги промени животите и практично директно им помогна на Соединетите држави, земјата каде што повеќето чипови сè уште го започнуваат својот „живот“ денес, да го задржат статусот на повоен глобален владетел. AMD (Advanced Micro Devices) е еден од водечките светски дизајнери на чипови кои ги напојуваат и персоналните компјутери и центрите за податоци, цела галерија на сервери кои ги напојуваат гигантите како „Google“, „Meta“, „Amazon“ и „Microsoft“. Исто така е врвен дизајнер на графички процесори, специјализирани единици кои создаваат и извршуваат програми за вештачка интелигенција како „ChatGPT“.
Во ноември, суперкомпјутерот кој работи на чипови „AMD“ произведе нова машина базирана на „AMD“ која станува најмоќна во светот. Овој проект беше инициран од Лиза Су, бизнис лидерка која беше именувана за извршна директорка за 2024 година од легендарниот магазин „Тајм“ на традиционалните годишни избори. До моментот кога стана првата жена на компанијата пред нешто повеќе од една деценија, акциите на „AMD паднаа на само 3 долари. Нејзиниот удел на пазарот на чипови и центри за податоци се лизгал кон нула, а сите веќе се прашуваа: „Уште колку ѝ остана на компанијата со седиште во Санта Клара?“.
Инженерка по професија, Су се впуштила во комплетен редизајн на производите на „AMD“. Ги подобрила односите со клиентите и потрошувачите и го подигнала бумот на вештачката интелигенција на нови височини. Резултатот? Вкупниот приход на компанијата во 2022 година за прв пат го надминал традиционалниот конкурент „Интел“.
Во време кога во технолошкиот свет доминираатмажи, таа докажа дека вистинскиот лидер се мери според визијата, храброста и резултатите. „AMD“ денес е силен играч во индустријата на полупроводници и микрочипови, а нејзината приказна е инспирација за идните генерации инженери и лидери.
Нетo богатството на Лиса Су надминува 1,3 милијарди долари, што е сведоштво за нејзините лидерски квалитети, бидејќи најголемиот дел од нејзиното богатство потекнува од нејзините акции во „AMD“. Нејзината приказна е инспиративна – од дете имигрант заинтересирано за математика до извршен директор на водечка компанија за микрочипови и моќна жена во светот на бизнисот.
Од скромни почетоци до технолошка икона
Лиса Су е родена во 1969 година на Тајван, но нејзиното семејство се преселило во САД кога имала само неколку години.
Нејзината мајка, која имала искуство во сметководство, секогаш ја поттикнувала да се занимава со науки и математика. На само 10 години, Лиса започнала да проучува инженерство, а нејзиниот интерес за технологијата станал уште посилен кога татко ѝ ѝ подарил прв компјутер.
Таа дипломирала на престижниот „MIT“ (Масачусетскиот институт за технологија), каде што го стекнала и својот докторат по електротехника.
За време на студиите, нејзиниот фокус бил на материјалите за полупроводници и како да се подобрат микро-чиповите, што ќе стане клучно за нејзината идна кариера.
Почетоците во технолошкиот свет
По дипломирањето, Лиса Су ја започнала својата кариера во „Texas Instruments“, но набрзо се придружила на „IBM“, каде што работела на развој на технологијата за процесори. Во IBM, таа раководела со тимот што го разви еден од најнапредните полупроводници во тоа време. Оваа работа ѝ донесе огромна репутација во индустријата, а подоцна ќе ѝ помогне да ја трансформира AMD (Advanced Micro Devices, американска технолошка компанија).
„AMD“ пред доаѓањето на Лиса Су
Кога Лиса Су се придружила на „AMD“ во 2012 година како потпретседателка за глобални бизнис операции, компанијата се наоѓаше во сериозна криза. „AMD“ беше во финансиски загуби, технологијата заостануваше зад „Intel“, а пазарниот удел постојано се намалуваше. Соочена со можен банкрот, компанијата итно имаше потреба од визионерско лидерство.
Во 2014 година, Лиса Су била назначена за извршен директорка на „AMD“, станувајќи првата жена на оваа позиција во историјата на компанијата. Нејзината цел била амбициозна – да ја врати AMD во играта и да ја претвори во конкурент на најголемите играчи во индустријата.
Револуционерниот план на Лиса Су
Лиса Су го започнала својот мандат со радикални промени. Наместо да се натпреварува со „Intel“ во директна битка, таа одлучила да инвестира во иновации кои ќе ја издвојат „AMD“ од конкуренцијата. Клучните чекори кои ги презела вклучуваат:
• Фокус на кај перформанс (high-performance) процесори – Наместо да се обидува да ги следи Intel, „AMD“ се насочи кон развој на процесори кои не само што се поевтини, туку се и побрзи и поефикасни.
• Зен архитектурата – Под водство на Лиса Су, AMD ја разви револуционерната Зен архитектура, која ја врати компанијата на врвот на индустријата. Зен процесорите, лансирани во 2017 година, не само што го зголемија пазарниот удел на „AMD“, туку и директно го загрозија доминантниот „Intel“.
• Пробив на серверскиот пазар – „AMD“ долго време заостануваше на пазарот на сервери, каде што „Intel“ имаше речиси монопол. Со воведувањето на „EPYC“ процесорите, „AMD“ започна агресивно да освојува големи клиенти како Мајкрософт, Гугл и Амазон.
• Влез во гејминг индустријата – „AMD“ склучи договори со Сони и Мајкрософт за снабдување со процесори за нивните гејминг конзоли Плеј стејнш и Икс бокс. Овој потег донесе огромни приходи и ја зголеми популарноста на брендот „AMD“.
Од банкрот до пазарен лидер
Кога Лиса Су ја презела „AMD“, цената на акцијата беше под 2 долари. Под нејзино водство, вредноста на компанијата се зголеми за повеќе од 50 пати, достигнувајќи рекордни нивоа во 2022 година. „AMD“ стана сериозен конкурент на „Intel“, а во некои сегменти дури и го надмина. Компанијата исто така навлезе во „AI“ и „cloud computing“ секторите, зацврстувајќи ја својата позиција како еден од најиновативните играчи во индустријата.
Признанија и награди, колку тежи Лиса Су?
Лиса Су е добитничка на повеќе престижни награди во технолошката индустрија. Во 2020 година, таа ја освои наградата „Robert N. Noyce“, што ја доделува „Semiconductor Industry Association“, а списанието „Fortune“ ја прогласи за една од најмоќните жени во бизнисот. Според престижниот „Тајм“ таа беше лани прогласена за менаџерка на годината.
Богатството на Су главно потекнува од нејзините акции во „AMD“ и го одразува импресивниот раст на компанијата под нејзино водство.
Треба да се истакне дека уште во 2019 година, Су била најплатената извршна директорка во индексот „S&P 500“, со пакет компензација проценет на 58,5 милиони долари.
Богатството на Лиса Су во најголем дел е концентрирано во нејзините акции на „AMD“. Таа поседува околу 4 милиони акции на „AMD“, чија вредност, заклучно со 19 февруари, надминува 456 милиони долари.
Покрај нејзините акции во „AMD“, Су има удели и во други компании. Таа поседува околу 6.500 акции во „Analog Devices Inc“, кои вредат над 1 милион долари.
Су исто така била член на управните одбори на разни организации, вклучувајќи ги „Cisco Systems“ и Американската асоцијација за полупроводничка индустрија, што може дополнително да придонесува за нејзините приходи.
Иако специфични детали за нејзините други активи и инвестиции не се јавно достапни, јасно е дека нејзините значајни удели во „AMD“ и други технолошки компании се главниот столб на нејзиното финансиско портфолио.
Личен живот и контроверзии
Според достапните информации, Лиса Су води релативно приватен живот, избегнувајќи контроверзии. Таа е мажена за Даниел Лин и живеат во Остин, Тексас.
Интересен факт е дека Су е прва братучетка на Јенсен Хуанг, извршниот директор на конкурентната технолошка компанија „Nvidia“. И покрај нивната семејна поврзаност, двајцата одржуваат професионално ривалство како лидери на конкуренти компании.
