Vrabotuvanje.com и оваа година спроведе големо регионално истражување за време на Регионалниот саем за вработување, чија цел беше да се утврди состојбата на македонскиот и на регионалниот пазар на труд. Како и претходните години, на истражувањето ни се приклучија најголемите партнерски агенции за вработување MojPosao – Хрватска, Poslovi Infostud - Србија, MojPosao.ba - Босна и Херцеговина и Deloglasnik.si - Словенија. Во истражувањето учествуваа 4.706 испитаници кои беa поделени во 3 групи: невработени (52%), вработени (41%) и оние кои се уште учат или студираат (7%).
Меѓучовечките односи и заработката се најважните фактори за избор на работа
Добрите меѓучовечки односи се најважниот фактор за избор на иден работодавач во Србија, Хрватска и Словенија. За разлика од нив, во Македонија и Босна и Херцеговина висината на платата е примарен фактор, а добрите добрите меѓучовечки односи се на второ место за нашите испитаници.
На листата најважни фактори при изборот на работодавач, кандидатите од Македонија ја истакнаа и можноста за учење и напредување и работното време. Интересен е фактот што споредено со другите земји, најмалку важен фактор при избор на работодавач за испитаниците од Македонија е безбедноста на работното место.
Со знаење и мотивација до работа
Повеќето испитаници од Македонија сметаат дека двата најважни аспекти за вработување се мотивацијата и подготвеноста за работа (34%) и знаењата и вештините што ги поседува кандидатот (24%). Исто така, како важни фактори, испитаниците од нашата земја го наведуваат работното искуство (21%), а 7% добрите контакти и познанства.
Македонците имаат најмали очекувања за плата во регионот
Кога станува збор за посакуваната плата, во просек, испитаниците од Македонија очекуваат плата од 523 евра, што е за 12% повеќе од просечната плата во Македонија. За разлика од кај нас, очекуваната плата во Хрватска (1021 евро) е само 7% повисока од реалната просечна плата.
Во просек најголеми очекувања за плата имаат испитаниците во Словенија, односно над 1.500 евра, но имаат и најголема просечна плата. Посакувана плата во Словенија 25% повисока од реалната просечна плата.
Испитаниците од Србија очекуваат 759 евра, просечната плата им е 547, а оние од Босна и Херцеговина 783, наспроти 515 евра просечна плата.
Во споредба со лани, стравот од губење работа е намален
Една четвртина од испитаниците (25%) од Македонија стравуваат дека би можеле да останат без работа во следната година. Сепак, тоа е многу помалку од минатата година, кога 36% од вработените испитаници стравуваа за својата работа.
Испитаниците од Србија (30%) најмногу се плашат од губење на работата, а најмалку од Босна и Херцеговина (22%).
Условите за работа се исти како и пред пандемијата
Со оглед на турбулентната година и пол зад нас, условите за работа не се премногу променети, барем така мислат половина од испитаниците (51%). Сепак, 36 отсто од испитаниците сметаат дека условите се полоши отколку во периодот пред пандемијата, пред се поради намалувањето на платите, нарушените меѓучовечки односи и зголемениот обем на работа. Иако помалку, сепак има и такви испитаници, (13%) чии работни услови се подобрени во последната година и половина, без разлика дали е можно да се работи од дома, унапредување или унапредување.
Најмал процент македонци работат од дома
Пандемијата овозможи да се работи од дома, а во минатото бевме сведоци како повеќето од вработените, чии работни места го овозможуваа тоа, работеа од дома. Сега, година и пол подоцна, работниците се повеќе се враќаат на работните места. Во моментов, најголем дел од испитаниците од Македонија (88%) работат од работа, иако нивната работа би им овозможила да работат од дома. Мал дел од испитаниците (8%) имаат хибриден начин на работа - делумно од работното место, делумно од дома, додека само 4% работат исклучиво од дома.
Гледано во регионот, Словенците најмалку доаѓаат во канцелариите, само една третина од нив работат исклучиво од работното место (33%), додека во најголема мера имаат можност за хибриден начин на работа (53%).
Лоша репутација на домашните приватни компании
При изборот на компанија по сопственост, испитаниците од Хрватска претпочитаат да изберат приватна компанија во странска сопственост (42%), а во помала мерка приватна компанија во домашна сопственост (23%).
Само 10% од испитаниците би сакале да започнат сопствен бизнис, а 18% би работеле „државна работа“.
Странската приватна сопственост е особено популарна во Босна и Херцеговина (44%) и Македонија (42%), додека домашните приватни компании најмногу ги избираат испитаниците од Словенија (29%).
Интересен е фактот што најмал процент од испитаниците од Македонија (10%) се изјасниле дека претпочитаат да основаат сопствен бизнис наместо да работат за друг, за разлика од другите земји во регионот каде што водат испитаниците од Србија со 28%, потоа Хрватска со 25%, Словенија 22% и БиХ 17%.
Невработени
Од невработените испитаници од Македонија, повеќето (36%) се невработени 3 месеци или помалку, 13% се без работа помеѓу 3 и 6 месеци, додека 12% од луѓето чекаат работа повеќе од 5. години.
Поголемиот дел од невработените (56%) од Македонија бараат каква било работа, без разлика дали е по нивната струка или надвор од неа, што е сепак помалку од лани кога две третини (65%) барале каква било работа.
Споредено со испитаниците од регионот, најголем процент Македонци би работеле било каква работа, а најмалку работа по струка, само 29%, споредено со БиХ, каде што 42% од невработените претпочитаат исклучиво работа по струка, Хрватска 37%, Србија 36% и Словенија со 32%.
Иако сме сведоци дека станува сè потешко да се дојде до професионален кадар, кандидатите сè уште не добиваат одговор од работодавачот на нивното барање за работа. Дури повеќе од две третини од испитаниците (70%) велат дека никогаш или ретко добиваат повратни информации за апликацијата за работа. Само 15% од испитаниците изјавиле дека добиваат одговори на околу половина од апликациите, а само 15% од испитаниците добиваат одговори често или секогаш.
Убедливо, испитаниците од Словенија најчесто добиваат одговор на апликацијата (петтина од нив одговорот го добиваат често или секогаш), додека најголем проблем имаат испитаниците од Босна и Херцеговина, каде три од четири испитаници (75%) не добиваат одговор при аплицирање за работа.
Колку е ова лошо за брендот на работодавачот, говори фактот што испитаниците ќе избегнат повторно да аплицираат на оглас од компанија од која не добиле повратни информации (53%), 12% од испитаниците ќе коментираат негативно за компанијата пред пријателите, семејството и на социјалните мрежи, 9% дури ќе избегнуваат користење на производи и услуги од таа компанија. Сепак, голем дел од испитаниците (40%) изјавиле дека неодговарањето на апликацијата за работа не влијае на нивното мислење за компанијата.
Испитаниците се помалку оптимисти за периодот на наоѓање работа
Од испитаниците кои сè уште учат или студираат, најголемиот број од Македонија, 49%, сметаат дека можат да најдат нова работа во рок од три месеци по завршувањето на училиштето, додека 7% од испитаниците ги чека работа или веќе работат. 16% од испитаниците очекуваат дека нивното барање на работа ќе трае од три до шест месеци, а повеќе од една четвртина (27%) предвидуваат дека ќе бараат работа повеќе од половина година.
Испитаниците се сè помалку оптимисти за периодот на наоѓање работа: во 2019 година, 19% од испитаниците верувале дека ќе најдат работа за помалку од еден месец, во 2020 година тој процент изнесувал 10%, за да падне на само 6% оваа година.
За да стекнат одредено работно искуство пред вистинско вработување, испитаниците се подготвени да одат на пракса (60%) или да работат хонорарно (35%), додека само 7% од нив се заинтересирани за волонтирање.
Охрабрувачки е што само 8% од младите сè уште немаат јасна претстава за тоа што сакаат да прават по завршување на школувањето, додека останатите испитаници, дури и ако не се сто проценти сигурни во која насока да одат, сепак имаат одредена визија за тоа што сакаат да прават.
