И покрај фактот дека Земјата се движи околу Сонцето со брзина од 107.826 километри на час и завршува целосна ротација еднаш на секои 24 часа, многу луѓе се прашуваат зошто не ја чувствуваме Земјата како се врти.
Мазна ротација
Кога сме на вртелешка во забавен парк, чувството е неизбежно – се чувствуваме како да сме исфрлени, а единственото нешто што можеме да направиме е да се држиме цврсто. Со оглед на тоа дека нашата планета се врти многу побрзо од било кој вртелешки, се поставува прашањето зошто не чувствуваме потреба да се закачиме „за драг живот“.
Како е тоа што ротацијата на Земјата не е нешто што можеме да го почувствуваме? Постојат две клучни причини за ова, објаснува Live Science. Првата е дека ротацијата на Земјата е исклучително мазна.
– Ако возите автомобил со постојана брзина на автопат, и ако ги затворите очите и ја игнорирате бучавата од патот, ќе се чувствувате како да сте мирни – објаснува Стефани Депе, астроном и експерт за содржини во опсерваторијата Vera C. Rubin. во Чиле. Ако автомобилот постојано кочи, би биле свесни дека сте во движење. Меѓутоа, бидејќи возилото се движи со постојана брзина, се стекнува чувство на неподвижност. Со други зборови, „свесни сме дека не постои такво нешто како апсолутно движење. Важно е само релативното движење“, нагласува Грег Гбур, професор по физика и оптички науки на Универзитетот во Северна Каролина во Шарлот.
– Пионерите како Њутн и Галилео веќе го истакнаа овој концепт – додава тој.
– Галилео е познат по поставувањето на мисловен експеримент каде што се наоѓате во брод. Без разлика дали бродот плови во мирни води или е закотвен во пристаниште, според законите на физиката, не би почувствувале никаква разлика.
Како што кога возиме автомобил или сме на брод, целата наша околина се движи со нас, така и сè на Земјата патува со планетата. Ако го отворите прозорецот на автомобилот додека возите на автопат, ќе почувствувате како дува ветер додека автомобилот ве „фрла“ во милиони молекули на воздухот. Меѓутоа, внатре во автомобилот, со затворен прозорец, воздухот се движи со вас, така што не го чувствувате ветрот.
Атмосферата на нашата планета се движи
Слично на тоа, атмосферата на нашата планета се движи исто толку брзо како и ние – релативно кажано, таа е неподвижна во однос на нас. Друга причина зошто не ја чувствуваме ротацијата на Земјата е гравитацијата.
– Силата на гравитација која нè привлекува кон Земјата е неспоредливо посилна од силата што инаку би не турнала нанадвор – објаснува Деп.
Чувството што го доживуваме кога вртелешка не исфрла нанадвор или кога автомобилот прави брзи вртења се нарекува центрипетална сила.
– Се работи за инерција – објаснува Гбур.
– Вашето тело природно има тенденција да продолжи да се движи директно. Меѓутоа, кога сте во автомобил, автомобилот ве принудува да го промените правецот, влечејќи ве во кружни движења.
Земјината ротација предизвикува сè да се исфрли нанадвор на сличен начин, но силата што држи сè цврсто на земја ја надминува оваа тенденција на исфрлање.
Најбрзо движење
– Забрзувањето на гравитацијата на површината на Земјата е околу 9,8 m/s², додека намалувањето на тоа забрзување поради ротацијата на Земјата на екваторот, каде што движењето е најбрзо, е приближно 0,03 m/s². Иако е мерливо, во споредба со она што го чувствуваме поради самата гравитација, оваа разлика е занемарлива, затоа и не ја забележуваме – заклучува Гбур.
