Кредитите, некогаш замислени како луксуз, сега станаа неизбежна реалност за многу млади луѓе во Македонија.
Било да станува збор за купување стан, автомобил или започнување мал бизнис, заемите од банките сè почесто се примарната опција за постигнување на големите животни цели.
Но, како всушност кредитите влијаат врз секојдневниот живот на младите, и дали тие ја подобруваат или дополнително го усложнуваат нивниот финансиски статус?
Млади што го менуваат животот со кредити
Ана Николовска, 29-годишна девојка од Скопје, веќе три години го отплаќа својот станбен кредит.
За неа, купувањето сопствен стан било долгоочекувана цел, но и голема одговорност.
„Кога ја видов каматната стапка на кредитот, малку се двоумев, но немав друга опција. Да живееш во стан под наем долгорочно е исто како да фрлаш пари во бунар. Сега имам свој дом, но секој месец ги чувствувам ефектите од кредитот во буџетот“, вели Ана.
Таа додава дека месечната рата за кредитот изнесува 18.000 денари, што значи дека значителен дел од нејзините приходи одат кон банката.
„Морам да бидам многу внимателна со другите трошоци. Нема повеќе спонтано купување или патувања. Сепак, кога ќе размислам дека сопствениот дом е на мое име, тоа ми дава чувство на сигурност“, додава таа.
Слична приказна споделува и Игор Милошевски, 37-годишен механичар кој решил да земе кредит за да купи автомобил.
„Автомобилот за мене не беше луксуз, туку потреба. Работам надвор од градот и немам друг начин да стигнам до работното место“, објаснува Игор.
Неговата месечна рата за кредитот е околу 10.000 денари, но, како што вели, тоа е жртва што е подготвен да ја направи за поголема слобода и мобилност.
„Без автомобил, животот ми беше многу ограничен. Сега можам да прифатам работни проекти што ги немав претходно, што всушност ми помага да го вратам кредитот побрзо“, вели тој.
Каматните стапки и условите на банките
Во услови на растечка инфлација и економска нестабилност, кредитите понекогаш се перципираат како меч со две острици.
Банките нудат кредити со различни каматни стапки, кои во зависност од видот на кредитот и времетраењето на отплатата, можат значително да се разликуваат.
Стапките за станбени кредити во Македонија се движат од 3% до 5% годишно, додека потрошувачките кредити може да имаат камати и до 8-9%.
Економските аналитичари со коишто разговаравме на оваа тема велат дека младите треба внимателно да ги разгледаат сите опции пред да се одлучат за кредит.
„Кредитот може да биде алатка за остварување на големи цели, но исто така може да предизвика финансиски проблеми доколку не се планира внимателно. Една од најголемите грешки што ги прават младите е да земат кредит без да ги земат предвид дополнителните трошоци како каматата, осигурувањето и променливите рати“, коментираат експертите.
Тие додаваат дека каматните стапки во Македонија се сè уште релативно високи во споредба со европските стандарди.
„Иако банките се обидуваат да понудат поповолни услови за младите, на крајот тие мора да бидат свесни дека кредитите не се бесплатни пари. Секој заем треба да биде добро испланиран и со јасна стратегија за отплата“, посочуваат аналитичарите.
