Некогашното македонско земјоделство беше богато со култури кои денес речиси исчезнаа. Памукот, ленот, сусамот, афионот и хмељот беа значајни за економијата, но модерните услови и новите барања на пазарот ги доведоа до работ на исчезнување.
Денес, земјоделците се соочуваат со прашањето – кои од нив можат да се вратат, а кои се во опасност да исчезнат засекогаш?
Памукот – белото злато што исчезна
Памукот беше значајна култура во Македонија, особено во Тиквешијата и Гевгелиското Поле.
Во втората половина на 20 век, оваа билка беше една од најзастапените во јужните делови на земјата.
Но, со распадот на поранешната држава и промената на политиките за субвенции, одгледувањето на памук речиси целосно исчезна.
„Мојот дедо живееше од памукот. Во 70-тите години, целото село береше памук, се извезуваше дури и во странство“, вели Горанчо, поранешен земјоделец од Богданци. „Денес, младите немаат интерес, а и нема кој да ја откупи таа стока“.
Ленот – заборавеното текстилно богатство
Ленот некогаш беше значајна суровина за текстилната индустрија. Денес, речиси не постои како култура во Македонија.
Главната причина е увозот на поевтини материјали и слабата поддршка од државата.
„Пробав да го одгледувам ленот повторно пред неколку години, но испадна дека нема кој да го преработи“, вели Благоја Симеонов, земјоделец од Битолско. „Немаме млин за лен, нема индустрија што го бара, па немаше економска логика да продолжам“.
Сусамот – културата што тивко исчезнува
Сусамот сè уште се одгледува во одредени делови на Македонија, но во значително помали количини.
Причината? Тешкотијата во одгледувањето и зголемениот увоз на сусам од други земји, како Турција и Египет.
„Имав план да зголемам насадите со сусам, но кога видов колку е ниска цената на пазарот, се откажав“, вели Стојан, земјоделец од Валандово. „Нема логика да се мачиш ако увозниот сусам е поевтин“.
Афионот – од стратешка култура до табу тема
Афионот во минатото беше култура која имаше важно место во македонското земјоделство.
Се користеше во фармацевтската индустрија, а македонскиот афион важеше за еден од најквалитетните.
Меѓутоа, поради строгите регулативи и ограничувањата поврзани со производството на опијати, оваа култура речиси исчезна.
„Некогаш во Прилепско и Крушевско се одгледуваше квалитетен афион. Сега, ако некој се обиде, веднаш ќе наиде на бирократски пречки“, велат агрономите.
Хмељот – културата во ризик
Хмељот, клучна состојка за производството на пиво, некогаш се одгледуваше во големи количини.
Но, со промените на пазарот, големите пиварници почнаа да увезуваат хмељ од Германија и од Чешка, што доведе до намалување на домашното производство.
„Сè помалку луѓе се занимаваат со ова. Одгледувањето хмељ бара многу работа и инвестиции“, објаснува Трајче, кој сè уште има мали насади со хмељ во Кумановско.
Кои култури се во најголем ризик?
Доколку не се преземат конкретни мерки, сусамот и хмељот се следните култури што би можеле целосно да исчезнат.
Одгледувачите бараат државна поддршка и стимулации за нивно зачувување, но без конкретни решенија, земјоделците најчесто избираат да се пренасочат кон поконкурентни култури.
Македонија некогаш беше земја со богата аграрна традиција, но денес таа традиција полека исчезнува.
Прашањето е – дали ќе најдеме начин да ги спасиме овие култури пред да биде предоцна?
Извор: denar.mk
