Голем број граѓани на Скопје се соочуваат со проблемот на неповрзување на новоизградените згради на системот за централно греење, иако топловодната инфраструктура минува буквално пред нивните влезови.
Според достапните податоци, најмалку 20 нови станбени комплекси во главниот град не се приклучени на парно, што ги принудува станарите да бараат алтернативни решенија – најчесто скапи и неефикасни.
Законските пропусти и проблемите на терен
Овој проблем не е нов, но останува нерешен со години. Иницијативи за измена на Законот за градба и Законот за енергетска ефикасност на зградите беа покренати пред неколку години, но конкретни мерки сè уште не се преземени.
Главниот предизвик е што инвеститорите не се обврзани да ги приклучат зградите на системот за централно греење, дури и кога тоа е технички изводливо.
„Секоја зграда која има техничка можност да биде поврзана со системот за централно греење, треба да биде обврзана да го стори тоа. Ова не само што ќе ја намали загаденоста на воздухот, туку и ќе го подобри квалитетот на живот на граѓаните“, вели Бобан Филипов, енергетски консултант.
Сепак, инвеститорите често избегнуваат вакви решенија, бидејќи градењето на независни системи за греење им носи дополнителен профит.
Наместо да инвестираат во приклучување кон централното греење, тие нудат станови со електрични грејни тела или со автономни системи на гас, што за многу станари на долг рок претставува поскап и нееколошки начин на загревање.
Граѓаните бараат решение
Станарите во новите згради кои не се приклучени на парно се револтирани. Многумина од нив сметаат дека биле доведени во заблуда при купувањето на становите, бидејќи дел од инвеститорите не им дале јасни информации за опциите за греење.
„Кога ја купивме зградата, ни кажаа дека ќе има приклучок за парно. Сега сме принудени да се снаоѓаме со клима уреди и електрични грејни тела, што значително ги зголеми нашите трошоци во зимските месеци“, вели Јелена Хаџиќ, жителка на Аеродром.
Слично искуство има и Златко Стефановски, кој неодамна се преселил во нова зграда во Карпош.
„Живеев во постара зграда која беше на парно и зимските сметки беа далеку пониски отколку сега. Сега месечно плаќам трипати повеќе за греење отколку што плаќав порано“, вели тој.
Можно ли е законско решение?
Граѓански организации и експерти сметаат дека мора да се донесе законска рамка која ќе ги обврзе инвеститорите да ги приклучат зградите на системот за централно греење доколку постои техничка можност.
Според нив, ова би било корисно не само за станарите, туку и за целиот град, бидејќи би се намалило загадувањето предизвикано од индивидуалните системи за греење на струја, гас или дрва.
„Економската логика е едноставна – колку повеќе корисници има централното греење, толку пониска ќе биде цената за сите. Дополнително, ова ќе ја намали емисијата на штетни гасови, што е особено важно за град како Скопје, кој секоја зима се гуши во смог“, објаснува Филипов.
Дали државата конечно ќе се реши да ги заостри правилата и да ги натера инвеститорите да размислуваат за долгорочните интереси на граѓаните, останува да се види.
Засега, жителите на новите згради продолжуваат да се соочуваат со скапи сметки за греење и неизвесност за тоа дали некогаш ќе добијат приклучок на системот кој веќе постои – само неколку метри под нивните прозорци.
