Половина јапонски компании имаат „madogiwa-zoku“, лице кое „не работи ништо“
Актуелно

Половина јапонски компании имаат „madogiwa-zoku“, лице кое „не работи ништо“

9/10/2025

Во јапонската деловна култура постои израз madogiwa-zoku, што буквално значи „племе покрај прозорецот“. Овој термин се појавил во периодот кога системот на доживотно вработување бил правило, а отказите биле речиси незамисливи.

Компаниите кои не сакале да го раскинат договорот со работниците, особено со оние во позните години, прибегнувале кон пракса да ги задржат формално вработени, но без значајни задачи. Нивното место не било во центарот на случувањата, туку на маргините на канцеларијата, често буквално покрај прозорецот, далеку од тимските состаноци и клучните одлуки. Таквата позиција симболизирала статус на личност која сè уште е дел од фирмата, но повеќе нема реална улога во нејзиното работење.

Феноменот madogiwa-zoku произлегол од обидот да се одржи хармонијата и да се избегне стигмата на отказот, бидејќи директното отстранување на вработените претставувало сериозно кршење на непишаниот општествен договор помеѓу компанијата и работникот. За многумина кои децении вложувале во фирмата, тоа била и форма на лојалност – потврда дека нема да бидат отфрлени и кога нивната продуктивност ќе опадне. Од друга страна, за помладите генерации, таквиот систем понекогаш бил обесхрабрувачки, бидејќи значел дека на одговорните позиции често остануваат луѓе без реално влијание, додека енергијата и иницијативата на младите се потиснуваат.

Во практика, животот „покрај прозорецот“ најчесто значел денови исполнети со тривијални задачи, формално присуство и недостаток на професионални предизвици. Работниците во таква ситуација немале можност за напредок, ниту нивните придонеси биле ценети. Некои во тишина чекале пензија, додека други се обидувале да најдат нова смисла надвор од канцеларијата. Сепак, во очите на колегите, тие биле потсетник на границите на традиционалниот модел на сигурност на вработување.

Промените во јапонската економија во последните децении донеле и промени во овој феномен. По пукањето на економскиот балон во деведесеттите и долгиот период на стагнација, компаниите биле приморани да ги намалуваат трошоците и станале поспремни да се разделат директно од вишокот на работници. „Племето покрај прозорецот“ не исчезнало, но повеќе не е доминантен образец. Наместо тивко преместување на вработените, сè почесто се прибегнува кон отворени реструктурирања, програми за доброволно заминување или барања кои ги поттикнуваат вработените сами да ја напуштат фирмата.

Madogiwa-zoku сепак останува важен симбол на јапонскиот деловен свет, бидејќи осветлува специфичен однос кон работата, лојалноста и општествениот статус. Тој покажува како компаниите се обидувале да помират спротивставени барања: од една страна зачувување на корпоративната хармонија, а од друга потребата да ги отстранат оние кои повеќе не придонесуваат. Во време кога глобалната економија сè повеќе тежнее кон флексибилност и брзи промени, феноменот „племе покрај прозорецот“ служи и како огледало што потсетува колку културните образци и општествените норми се длабоко вкоренети во организацијата на работата.